stof tot nadenken

'Elektrosmog' ontregelt intern kompas roodborst

Het interne kompas van roodborstjes werkt niet meer als de vogels aan gewone radiogolven op de AM-band en lekstraling van elektronica worden blootgesteld.

Foto:  NU.nl/Hans Hegeman

Ze hebben hier zelfs last van als de signalen een duizendste zijn van de limiet gesteld door de Wereld Gezondheidsorganisatie. De verstoring van elektriciteitskabels of telefoonmasten had geen invloed op de resultaten.
Dat staat deze week in het tijdschrift Nature naar aanleiding van onderzoek van wetenschappers van de Duitse Universiteit van Oldenburg.

Magnetisch veld

Veel trekvogels gebruiken een intern kompas om mee te navigeren op het magnetisch veld van de aarde. Hoe dat precies werkt, is vooralsnog onbekend, al bestaan er vermoedens dat ze daar een bepaald orgaan voor hebben.
In deze studie konden de biologen aantonen dat elektrosmog van onze elektrische apparaten, zoals laders van mobieltjes en radiogolven op de AM-band, de oriëntatie van de roodborstjes volledig in de war schopte.
Omdat deze invloed voorheen als 'onmogelijk' te boek stond, gingen de onderzoekers niet over één nacht ijs: in totaal voerden verschillende generaties studenten zeven jaar lang verschillende zogenaamde 'double blind'-experimenten uit.

Emlen-trechter

Ze plaatsten hiervoor de roodborstjes in zogenaamde Emlen-trechters die ze soms met aluminium afschermden. Het aluminium heeft geen effect op het aardmagnetisch veld, maar als het geaard wordt, verdwijnt de elektrosmog in de kooi.
Een Emlen-trechter is een soort grote trechter met op de bodem een inktkussen en is van boven afgeschermd met gaas. De te onderzoeken vogel zal regelmatig proberen op te vliegen, maar kan er niet uit en landt op de trechterrand. De inkt onder zijn pootjes laat zo steeds een afdruk achter.
Bij dit roodborstjesexperiment kwamen de vogels die in afgeschermde, geaarde kooien zaten, steevast op ongeveer dezelfde plaats terecht - hun natuurlijke trekrichting - terwijl de vogels die aan elektrosmog blootgesteld werden, steeds op een andere plek landden. Als een kooi met aluminium niet geaard was, dan hadden de vogels geen richtingsgevoel, zo concludeerden de onderzoekers.
Een belangrijk onderdeel van het dubbel-blindexperiment was dat de onderzoekers niet wisten welke kooien wel en niet geaard waren.

Platteland

Ze experimenteerden niet alleen in de stad, maar ook op plekken met veel minder elektrosmog. Daar bleken de vogels ook in niet afgeschermde kooien de goede kant op te willen vliegen.
De alomtegenwoordige elektrosmog in en rond steden heeft waarschijnlijk normaal niet zoveel effect op het trekgedrag van de vogels omdat die steden mijden.
Elektromagnetische golven tussen de 50 kHz en 5 MHz hadden invloed op het richtingsgevoel van de roodborstjes.

Door: NU.nl/Krijn Soeteman